Een goede opvoeding draagt zeker bij tot een meer sociale opstelling. Er zijn mogelijk wel successen geboekt met het heropvoeden van asociale gezinnen die het verkeerde pad op zijn gegaan. Die successen vragen heel veel inleving in de individuele en gezinsomstandigheden. Slimme combinaties van beloning en straf, vertrouwen winnen en laten zien dat een andere manier van opstellen meer succes geeft, dat zijn onderdelen van zo'n aanpak. Veel geld hoort er ook bij, want het vraagt veel mensenwerk en mensenwerk is duur, veel duurder dan in de jaren '50. Kijken naar de opvoeding is een goed idee, tuigdorpen niet!
Na de Tweede Wereldoorlog is beleid ingezet om 'onmaatschappelijken' her op te voeden. De 'onmaatschappelijken' gaan onder escorte naar heropvoedingskampen in Drente. Ben Maandag en Tonny van der Mee beschreven het boek De 'asocialen' hoe het er in zo'n kamp aan toe gaat. Het kamp wordt strak geleid met dwangmaatregelen, sancties en zeer streng toezicht. De woonomstandigheden zijn primitief, er is een centrale wasruimte, geen elektriciteit en het eten en brandstof is op rantsoen. De heropvoeding berust op twee pijlers: arbeid en huishouden onder toezicht van sociaal werkers. Er heerst tucht en regelmaat. Kinderen gaan naar school en er worden uitgebreide gezinsrapporten opgesteld. Valt dat onder tuigdorpen of niet?
Na jaren blijven resultaten uit. De gezinsoorden sterven een stille dood. In 1959 sluit de toenmalige minister van Maatschappelijk Werk, Marga Klompxe9, het kamp.
x93De samenleving is niet maakbaarx94. Dat was de vervelende boodschap in de jaren '80 en '90. Het lijkt of dat pragmatische idee nooit door de massa is geaccepteerd. Mensen willen hoop en gelovendaarom in de maakbaarheid van de samenleving. En het is zwart of wit, de samenleving is maakbaar of niet.
Uiteraard ligt het veel genuanceerder, je kunt niet alles, maar de samenleving is zeker sterk bexefnvloedbaar. Als je een betere snelweg aanlegt en mensen van een auto voorziet, dan gaan ze verder van hun werk wonen. Als je lage belasting heft over de hoofdkantoren van multinationals krijg je meer multinationals in je land. Op de langere termijn en in kleine stapjes is de samenleving meebuigbaar. Er zijn veel diverse invloeden, het is dus niet helemaal voorspelbaar, maar er valt wat te veranderen.
Slimme combinaties van belonen, communiceren en straffen hebben geholpen om 's nachts weer de fietsen met licht te laten rijden. Een grotere pakkans, uitleg over de waarde van verlichte fietsen en leuke acties zoals 'een boete betalen of licht op je fiets laten zetten' hebben geholpen. Buigen van de samenleving vereist heel precies kijken naar wat je wilt beinvloeden en snel inspelen op onbedoelde neveneffecten van de bijsturing.
Nu slaat de samenleving opnieuw door naar een absoluut geloof in maakbaarheid. Dat geloof ligt wat meer bij rechts. Enkele misverstanden daarbij zijn: hard roepen dat het nu genoeg is, hogere boetes en zwaardere straffen opleggen. Hogere boetes leiden tot meer mensen die hun bekeuring aanvechten. Zeker omdat de pakkans niet zo groot is, voelen de mensen zich gepakt. Ze accepteren de boete niet en doordat er gekort wordt op het rechterlijk apparaat loopt de boel vast. Mensen die wel veroordeeld worden krijgen zwaardere straffen. Dat kost veel geld waardoor er geen goede reclassering en begeleiding is. Gevangenen leren van hun maatjes in het gevang hoe ze betere kraken kunnen zetten. Buiten de gevangenis is er toch geen normele baan voor hen.
Zo ook de tuigdorpen. Mensen in tuigdorpen leren elkaar kunstjes. Wie uit een tuigdorp komt krijgt geen baan en kan nooit goed integreren. Begin van de mislukking van zo'n heropvoedingsexperiment? Het een tuigdorp noemen!
heinalbeda 